اکو ایران: آمار تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد ارزش حقیقی خالص صادرات در شش ماهه نخست سال جاری به بالاترین حد خود در 10 سال گذشته رسیده است.
به گزارش اکوایران، بانک مرکزی در جدیدترین گزارش تحولات بخش واقعی اقتصاد ایران به ارقام تولید ناخالص داخلی به تفکیک بخش‌های آن پرداخته است. مطابق آمار بانک مرکزی مقدار خالص صادرات کالاها و خدمات به قیمت‌های ثابت در نیمه نخست اول 1402 برابر با 721 هزار میلیارد تومان بوده است.
روند تغییر خالص صادرات نشان می‌دهد در چند سال گذشته علی الخصوص در سال جاری، روند خالص صادرات صعودی بوده است، تا جایی که این عدد در سال 1402 به بالاترین حد خود از سال 93 تا کنون رسیده است.
رشد 55 درصدی خالص صادرات کالاها و خدمات در یک سال
تولید ناخالص داخلی میزان کل کالاها و خدمات تولیدشده در اقتصاد را اندازه می‌گیرد و از مهم‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی وضعیت اقتصاد کشور در یک مدت مشخص است. یک روش اندازه‌گیری این شاخص ارزیابی هزینه‌ها در بخش‌های مختلف است. در این روش کل اقتصاد به پنج بخش مصرف خصوصی، مصرف دولتی، تشکیل سرمایه، خالص صادرات کالاها و خدمات و تغییر در موجودی انبار تقسیم می‌شود.
در این میان خالص صادرات کالاها و خدمات، مخارج صورت گرفته در تجارت خارجی کشور را نشان می‌دهد. یعنی تفاوت درآمدی که کشور از ناحیه صادرات کالاها و خدمات کسب می‌کند با هزینه‌ای که صرف واردات می‌کند. همچنین باید توجه کرد که ارقام تولید ناخالص داخلی معمولا به قیمت‌های ثابت یک سال پایه در نظر گرفته می‌شوند. به این معنی که هزینه‌های سال جاری نسبت به هزینه‌ها در یک سال مشخص تعدیل می‌شوند تا اثر تورم در تغییرات لحاظ نشود.
مطابق آمار بانک مرکزی صادرات کالاها و خدمات در شش ماه نخست سال 1401 به قیمت‌های ثابت سال 1395 برابر با 1 هزار و 137 هزار میلیارد تومان بوده، این رقم در شش ماهه نخست امسال 23 درصد رشد کرده و به رقم 1 هزار و 398 هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین واردات کشور نیز در این مدت از 672 هزار میلیارد تومان به 677 هزار میلیارد تومان رسیده و بنابراین 0.6 درصد افزایش یافته است.
بنابراین خالص صادرات کالاها و خدمات از نیمه نخست سال گذشته تا نیمه نخست سال جاری به مقدار 55 درصد رشد کرده است. ارزش خالص صادرات کشور در بهار و تابستان 1401 برابر با 464 هزار و 618 میلیارد تومان بوده که به 721 هزار و 657 میلیارد تومان در شش ماه نخست 1402 رسیده است.
در این رابطه به نظر می‌رسد علت این رشد قابل توجه رشد صادرات نفتی باشد. زیرا مطابق آمار بانک مرکزی تولید ناخالص داخلی گروه نفت و گاز 17.1 درصد رشد کرده است. و از آنجا که بخش عمده صادرات کشور نفت و گاز و فرآورده‌های آن است، صادرات از این ناحیه نیز احتمالا با افزایش همراه بوده است.
همچنین روند تغییرات خالص صادرات نشان می‌دهد در یک دهه اخیر صادرات کشور رشد و واردات آن کاهش یافته است.
خالص صادرات در قله 10 ساله
روند تغییرات صادرات و واردات کالا و خدمات نشان می‌دهد خالص صادرات کالاها و خدمات به قیمت‌های ثابت در نیمه‌های نخست یک دهه اخیر یعنی از سال 1392 افزایش یافته به طوری که در نیمه نخست 1402 به بیشترین حد خود در ده سال گذشته رسیده است. در بهار و تابستان سال 1392 خالص صادرات کالاها و خدمات برابر با منفی 372 هزار و 203 میلیارد تومان بود که علاومت منفی به معنای بیشتر بودن مقدار واردات از صادرات در این سال است. بنابراین در این مدت ارزش صادرات افزایش و ارزش واردات کاهش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش صادرات در ده سال گذشته 40 درصد رشد کرده است. این در حالی است که ارزش واردات در این مدت 51 درصد کم شده است.
بنابراین روند کلی سال‌های اخیر نتایج مثبتی را در تجارت خارجی کشور نشان می‌دهد. با این حال باید در نظر گرفت که در تجارت خارجی نوع محصولاتی که صادر می‌شود (برای مثال خام بودن یا فراوری‌شده بودن محصولات) و قیمت فروش آن‌ها نیز اهمیت زیادی دارد و از این جهت ارزیابی وضعیت تجارت خارجی نیازمند بررسی دقیق‌تری است.