جذب ۹ میلیارد دلار سرمایه خارجی در ۲ سال اخیر

رئیس کل سازمان سرمایه گذاری ایران گفت: ایران فقط در سال ۱۴۰۱ به صورت قطعی، نزدیک به ۴.۲ میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشت که در مقایسه با سال‌های قبل از آن رشد خیلی قابل توجهی ست، در این دوره ما حدود ۱۷۰ درصد رشد سرمایه گذاری را شاهد بودیم.

به گزارش خبرگزاری تسنیم،علی فکری رئیس کل سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در برنامه صف اول چهارشنبه یکم آذر ماه  ظرفیت‌های ایجاد شده برای جذب سرمایه خارجی در دولت سیزدهم را بررسی کرد.

مقدمه مجری: میزبان رئیس کل سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران فکری و راجع به ظرفیت‌هایی که ایجاد شده برای جذب سرمایه خارجی صحبت خواهیم کرد که چه میزان توانستیم از این ظرفیت استفاده بکنیم و چه میزان همچنان کشش دارد که جذب سرمایه اتفاق بیفتد و در چه زمینه‌ای خواهد بود و در نهایت این که چه منافع اقتصادی این سرمایه گذاری برای کشور به همراه خواهد داشت؟

سوال: اوضاح و احوال سرمایه گذاری چطور هست؟
فکری: اگر بخواهیم مقایسه‌ای صحبت کنیم خب نسبت به گذشته خیلی متفاوت شده.

سوال: گذشته یعنی از کی شما حساب می‌کنید؟
فکری: قبل از دولت سیزدهم، با این که شرایط متفاوت شده، ولی این که بگوییم برای ما رضایت بخش هست نه؟ هنوز برای ما رضایت بخش نیست و ما هنوز خیلی باید کار کنیم تا این که به آن نقطه مطلوب مورد نظر خودمان برسیم.

سوال: یعنی آماری اگر بخواهید بفرمایید ما چقدر تفاوت کردیم؟
فکری: از ابتدای دولت اگر بخواهم خدمت تان عرض بکنم تا امروز جذب سرمایه ما به صورت مصوب یعنی طرح‌های سرمایه گذاری که طرف‌های خارجی ابزار علاقه مندی کردند و بخش‌هایی از سرمایه شان را هم وارد ایران کردند، شروع کردند یعنی طرح‌های سرمایه گذاری شان را شروع کردند، 9 و دو دهم میلیارد دلار بوده که خب این در مقایسه با گذشته خیلی متفاوت هست یعنی فقط در یک سال 1401 که الان ما می‌توانیم آمارش را به صورت قطعی خدمت شما بگوییم، ما نزدیک به 4 و دو دهم میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشتیم که در مقایسه با سال‌های قبل از آن رشد خیلی قابل توجهی داشت، توی این دوره ما حدود 170 درصد رشد سرمایه گذاری را شاهد بودیم که خب این خیلی متفاوت هست با گذشته، اما این که خود این رقم برای ما راضی کننده هست نه؟

سوال: از آن 9 میلیاردی که فرمودید چهارمیلیاردش الان محقق شد؟
فکری: چهار میلیاردش به صورت قطعی حدود 4 و دو دهم میلیارد دلار فقط در سال 1401 عرض کردم خدمت تان که سرمایه گذاری در این طرح‌ها شروع شده.

سوال: آن 9 میلیاردی که فرمودید با مجموع؟
فکری: شش ماهه دوم 1400 هم درآن هست به اضافه هشت ماهه اول 1402، دوره دولت سیزدهم.

سوال: این الان قطعی اتفاق افتاده این 9 میلیارد دلاری که فرمودید؟
فکری: به استثناء هشت ماهه اول دوره سیزدهم که این الان در جریان هست که این حدود سه میلیارد دلار مربوط به همین مقطع زمانی هست سه و دو دهم میلیارد دلار یعنی شش میلیاردش قطعی اتفاق افتاده درواقع، از 9 میلیارد، اما این آمار مربوط به سال 1402 هنوز ما نمی‌توانیم به صورت قطعی بگوییم خدمت بینندگان که الان اتفاق افتاده، ولی در جریان هست، بسیاریشان همین الان وارد شدند و امیدواریم که بتوانیم زمینه‌هایی را فراهم کنیم که همه این سرمایه بتواند وارد کشور بشود.

سوال: خیلی منطقی و واقعی اگر بخواهیم هدف گذاری بکنیم تا چقدرکشش دارد که افزایش پیدا کند؟

فکری: این خیلی عوامل متعددی در آن دخیل هست، صرفا هم عوامل داخلی ایران نیست که تعیین کننده است بر جذب و جلب سرمایه خارجی، عوامل متعددی در این موضوع دخیل هست، اما من خودم فکر می‌کنم اگر ما بخواهیم هدفگذاری بکنیم ما حداقل برای هر سال در شرایط فعلی روی حول و حوش 10 میلیارد دلار ما باید هدفگذاری مان باشد و این بستگی دارد به نوع سالانه را عرض می‌کنم خدمت تان، که این بستگی دارد به این که ما چطور می‌توانیم شرایط را فراهم کنیم برای ورود این سرمایه‌های خارجی.

سوال: این گزارش تقریبا به لحاظ رتبه بندی که گفت ما چهارمی در غرب آسیا هستیم از نظر جذب سرمایه، با کشور‌های همسایه مان الان اگر بخواهیم مقایسه بکنیم وضعیت مان چطور هست؟ مثلا فرض بفرمایید امارات در سال چقدر جذب سرمایه دارد، یا ترکیه چه میزان جذب سرمایه دارد؟
فکری: الان آمار‌هایی را دارند ارائه می‌دهند در سطح جهانی، اکثرکشور‌های همسایه ما کاهش رشد سرمایه گذاری را شاهد بودند حالا به دلایل مختلفی که در همین گزارش هم به آن اشاره شد، اما آنچه در ایران اتفاق افتاد در این دوسال، خب با تغییر رویکردی که ما داشتیم یعنی حرکت کردیم به سمت کشور‌های واقعی که واقعی سرمایه فرست که می‌توانند در ایران با ما همکاری بکنند، به جای این که بخواهیم منتظر بمانیم برای این که کسانی که حالا به هردلیلی به دلایل سیاسی یا به دلایل شرایط بین المللی مدنظرخودشان بخواهند وارد ایران نشوند به جای این که منتظر آن‌ها بمانیم، که در سال‌های گذشته خب این اتفاق افتاده بود.

سوال: اروپا و غرب منظورتان هست؟
فکری: بله دقیقا، یعنی به عنوان مثال من خدمت شما عرض بکنم حالا تو همین گزارش هم آمده بود که ما یک سرمایه گذار در حوزه‌های نفت و گاز می‌تواند توتال فرانسه باشد، یک سرمایه گذار در حوزه نفت و گاز می‌تواند زد ان واستوک یا یکی از شرکت‌های روسی باشد، این که شما به سمت کدام یک از این‌ها حرکت بکنید، این آمار‌هایی را که الان ما داریم درموردش صحبت می‌کنیم و نتیجه می‌دهد، این که شما بروید به سمت کشوری که برای اینکه بخواهد وارد سرمایه گذاری بشود ده‌ها شرط می‌گذارد و بعد هم آخرش معلوم نیست که حالا اجازه پیدا بکند از سمت قدرت‌های بزرگتری مثل آمریکا که وارد ایران بشود یا نه؟ یا پیدا نکند، شما مثلا می‌بینید که توتال آمد تو آن سال‌هایی که حالا سال‌های بعد از برجام بود توتال وارد فاز 11 پارس جنوبی شد خب ارزش سرمایه گذاری یکباره اعلام شدش که چهار و دو سه دهم میلیارد دلار اعلام آمادگی کرده برای سرمایه گذاری، ولی عملا یک دلار هم وارد نشد و آن مجوز باطل شد، البته این باطل شده‌ها از تو آمارحذف نمی‌شد، ما الان از وقتی آمدیم فقط صرفا آن آمار‌هایی را اعلام می‌کنیم که بخشی از سرمایه حداقل وارد ایران شده باشد، یعنی کار سرمایه گذاری شروع شده باشد، روس‌ها در پروژه نفتی وارد شدند و دو و هفت دهم میلیارد دلار پروژه‌ای است که آن‌ها شروع کردند، ولی این‌ها وارد شدند و الان ما بخشی از سرمایه‌های آن‌ها وارد شد و کار در استان ایلام الان شروع شده یعنی این طور نیست که صرفا یک کاغذی باشد که در سازمان سرمایه گذاری باشد و بعد از مدتی هم این کاغذ خب بی اعتبار بشود و خارج بشود البته این که می‌گویم به معنی این نیست که الان باز دیگر اصلا سرمایه گذاری‌های غیر معتبر نداریم، ما همه این‌ها را از آمارهایمان خارج کردیم، به عنوان مثال سال پیش یک ورزشگاهی را یک سرمایه گذار خارجی از اروپا تصمیم گرفته بود که بیاید در ایران تصمیم که حالا یعنی اعلام کرده بود که آماده است که بیاید در ایران سرمایه گذاری کند ما هم در را نبستیم به روی حتی این مدل از سرمایه گذاران، ولی بعد از یک مدتی اعلام کرد که نمی‌تواند بیاید و وارد نشد و بنابراین ما آن آمار را از آمارهایمان خارج کردیم که وقتی که تحلیل گران اقتصادی می‌خواهند بررسی کنند که واقعا الان وضع چطور هست؟ دچار انحراف نشوند تو تحلیل هایشان که این انحراف آن وقت بعدا به سطح سیاست گذاری هم منتقل بشود، که سیاست گذار هم دچار انحراف بشود که الان چه سرمایه گذاری وارد کشور شده واقعا و چه انتظاراتی را ما باید داشته باشیم، یا چه رفتار‌هایی باید داشته باشیم برای افزایش جذب سرمایه گذاری، این بود که ما اصرار داشتیم بر این که ما باید شیوه آماردهی را تصحیح بکنیم، تو همین دوره خودمان اگر ما می‌خواستیم این چنین آمار‌هایی را آمارهایمان خارج نکنیم، طبیعتا رقم خیلی بالاتر از این می‌شد.

سوال: الان اول غرب آسیا بودیم.‌‌

فکری: خیلی بالاتر از این می‌رفتم به عنوان مثال من فقط خودم در دوره خودم حداقل نزدیک 5 میلیارد دلار را من خودم خارج کردم از آمار، در همین دولت، یعنی سرمایه گذارانی که حالا به هردلیلی مثلا حالا بخواهم واضح‌تر صحبت بکنم مثلا مذاکراتی یک جایی داشته انجام می‌شده یک دفعه یک سرمایه گذاری گفته فرصت خوبی است شاید اتفاقی بیفتد ما در را نبستیم ما همیشه استقبال می‌کنیم چه آنی که تو اروپا باشد.

سوال: همینی که حرفش را زدید آمده تو آمار؟
فکری: بله این می‌آید تو آمار، ولی من صبر می‌کنم این آمار را به همکارانمان همه این را گفتیم و منتقل کردیم و همه الان دارند این طور عمل می‌کنند، این آمار را ما همین الان که اول خدمت شما اگر یادتان باشد گفتم هنوز هزار و دو را ما نمی‌توانیم قطعی این سه و دو دهم را اعلام بکنیم چرا، چون براساس قانون سرمایه گذاری آئین نامه‌هایی که ما داریم شش ماه سرمایه گذار بعد از این که درخواستش را ثبت می‌کند فرصت دارد که بخشی از سرمایه را وارد ایران بکند، ما هنوز خب از 1402 از ماهه‌های اولش گذشته، ولی از ماه‌های دوم و سوم هنوز شش ماه نگذشته که من بتوانیم به صورت دقیق الان بگویم خدمت بینندگان و کسانی که حالا دنبال می‌کنند بادقت بیشتر این مباحث فنی، را که الان دقیقا از این سه و دو دهم میلیارد دلار چقدرش واقعا وارد ایران می‌شود یا کار را شروع کردند در ایران؟ در گذشته این نبود، هرکسی که آمار را یعنی می‌آمد درخواست را اعلام می‌کرد و مجوز برایش صادر می‌شد، حتی اگر مجوز بعد از مدتی باطل می‌شد مثل مجوز توتال، این همچنان تو آمار می‌ماند و این آن وقت همه یعنی هم فعالان اقتصادی را دچار انحراف می‌کرد، انحراف در تصمیم گیری و هم حتی سیاستگذاران را که واقعیت الان عرصه سرمایه گذاری تو ایران چی هست؟ ما خب این را خارج کردیم، الان چنین چیزی دیگر وحود ندارد، سرمایه گذارانی را ما داریم آمارشان را اعلام می‌کنیم، یعنی الان من می‌توانم به صورت قطعی بگویم که آنچه که تا پایان 1401 اعلام می‌کنیم که حدود شش و دو دهم بوده از ابتدای دولت تا پایان 1401 این دیگر قطعی اتفاق افتاده، چون هرآنچه را که باید خارج می‌کردیم، خارج کردیم از دور، اما از ابتدای 1402 که این سه و دو دهم باقی مانده هست از ابتدای 1402 این حجم سرمایه گذاری زمان نیاز دارد تا این که ما بتوانیم بگوییم به صورت دقیق که واقعا چه مقدارش وارد کشور شده و چه مقدارش نه، اصلا سرمایه گذار یا آن متقاضی سرمایه گذاری درواقع کاری را انجام نداده.

سوال: پیش بینی تان این است که تا پایان سال 1402 به چه عددی برسیم حدودا؟
فکری: من فکر می‌کنم الان ما با این روندی که ما داریم می‌رویم به حدود 6 میلیارد دلار می‌رسیم، در سال 1401 ما به صورت قطعی توانستیم 4 و دو دهم را ثبت بکنیم، یعنی طرح‌هایی که وارد کشورشد، بخشی از سرمایه شان وارد کشور شد و شروع شد، فکر می‌کنم توی 1402 به صورت عمومی ما به رقم 6 می‌رسیم داریم تلاش می‌کنیم با حالا مجموعه دولت، بانک مرکزی، نهاد‌های مرتبطی که مجوز‌ها را صادر می‌کنند به اصطلاح این روند‌ها و مسیر‌های اداری که در کشور وجود دارد از طریق تسهیل کردن کار تو حوزه‌های مختلف، که بتوانیم این آمار به عنوان مثال شش میلیارد دلاری را به واقعیت همش را برسانیم تا آنجایی که در توان مان باشد.

سوال: ایرانیان خارج از کشوری که اگر سرمایه وارد کشور بکنند این هم جزو آمار سرمایه گذاری خارجی شما به حساب می‌آید؟
فکری: در صورتی که منشاء ارزشان خارجی باشد، یعنی ما خب ایرانیانی داریم در خارج از کشور که منابع مالی را دارند منتها از ایران بردند آن منابع مالی را، آن نه، آن را ما به عنوان سرمایه خارجی محسوب نمی‌کنیم، اتفاقا این یک نکته‌ای بود که با همین خانم دبیرکل آنکتاد که الان مصاحبه اش داشت پخش می‌شد، چون آمار ایشان متفاوت بود با آماری که ما می‌دهیم، خب اتفاقا این را داشتیم با خود ایشان توی اجلاس اخیر مجمع جهانی سرمایه گذاری من خودم با ایشان یک بحثی را در همین مورد داشتم همراه دکتر خاندوزی وزیر که رفته بودیم و یک ملاقاتی را داشتیم که من به ایشان گفتم، گفتم ایرانیان خارج از کشوری که ما داریم که منشا سرمایه شان خارجی هست، این‌ها در آمار هست، ما این‌ها را وارد می‌کنیم، چون آن هم نوعی سرمایه خارجی است که حالا یک ایرانی مقیم خارج از کشور این را دارد وارد کشور می‌کند و اتفاقا رقمشان هم رقم قابل توجهی است، حالا ما وقتی که می‌خواهیم بگوییم کشور، یعنی آمار کشوری می‌خواهیم بدهیم، خب طبیعتا ایرانی‌های مقیم خارج را در آمار کشوری وارد نمی‌کنیم، یعنی، چون می‌شود ایران دوباره درواقع، چون اتباع کشور خودمان هستند، اما از نظر منشاء سرمایه، چون منشاء سرمایه خارجی هست، بنابراین پس این سرمایه هم بخشی از سرمایه گذاری خارجی در کشور محسوب می‌شود.

سوال: پس عملا فرقی نمی‌کند که چه کسی سرمایه را می‌آورد، مهم منشاء ارز هست، که حالا خارجی باشد؟
فکری: خارجی‌هایی هم داریم که می‌آیند از داخل ایران سرمایه‌هایی را جذب می‌کنند و در کشور سرمایه گذاری می‌کنند.

سوال: این‌ها باز تو آمار شما هست؟
فکری: این‌ها تو آمار ما نیست، یعنی ما فقط آماری را که منشاء ارز آن خارجی باشد، می‌خواهد ایرانی یا می‌خواهد خارجی سرمایه گذاری کند با منشاء ارز، سرمایه گذاری خارجی می‌دانیم، خارجی حالا هرکسی که باشد حالا تابعیتش برای ما مهم نیست منشاء ارزش برای ما مهم هست که تو آمارهایمان از آن استفاده می‌کنیم.

سوال: چند درصد از این حالا اگر بخواهیم 1402 را بررسی کنیم آن سه و دو دهمی که اشاره کردید چند درصدش تقریبا مال ایرانیانی است که خارج از کشور هستند و منشا ارزشان خارجی هست؟
فکری: تقریبا 20 درصد.

سوال: این 20 درصد خوب است؟
فکری: خوب هست، ولی خب باز هم ما باید کار کنیم یعنی ما باید شرایط را یکی از برنامه‌هایی که ما داشتیم در دولت و وزارت اقتصاد داشته به صورت جمعی یعنی بخش‌های مختلف وزارت اقتصاد داشته دنبال می‌کرده همین تسهیل ورود سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور هست که خیلی علاقه مندند.

سوال: بعد این‌ها را شما رفتید سراغ شان یا خودشان خودجوش آمدند؟
فکری: عمدتا خودشان ابراز علاقه می‌کنند البته می‌دانید این ابراز علاقه خیلی وقت‌ها از طریق سفارتخانه‌های ما در کشور‌های خارجی اتفاق می‌افتد و آن‌ها می‌آیند علاقه مندیشان را اعلام می‌کنند بعد از این که علاقه مندی شان را اعلام می‌کنند، آن وقت کار ما شروع می‌شود، ولی در عین حال ما در بعضی از کشور‌ها مثلا همین اخیرا ما سفری را همراه آقای وزیر داشتیم به امارات متحده عربی و ما هم می‌رویم در جمع آنها، می‌رویم در جمع آن‌ها تا هم شرایط را برایشان توضیح بدهیم که الان چه تسهیلات جدیدی را ما داریم فراهم می‌کنمی برای کسانی که بخواهند بیایند سرمایه گذاری کنند و همین که تشویق شان کنیم از طریق فرصت‌هایی که آن‌ها ارائه می‌دهیم که چه فرصت‌های سرمایه گذاری الان هست و استقبال هم خیلی خوب بوده یعنی تقریبا ما الان تو همه سفر‌های خارجی که داریم یکی از برنامه هایمان برنامه با ایرانیان مقیم آن کشور‌ها هست و آن‌ها هم استقبال خوبی داشتند و نتیجه هم داده، یعنی ما حجم خوبی را از سمت ایرانیان جذب کردیم.

سوال: تو این رتبه بندی هاییکه می‌بندید می‌گویم ما چهارم غرب آسیا هستیم، اصلا فاصله ما با کشور‌های سوم و دوم یا اول حالا اول شاید خیلی معنادار باشد فاصله مان، ولی مثلا با سوم و دوم هم خیلی فاصله معنا دار داریم؟
فکری: نه، الان ما فاصله زیادی نداریم، البته عرض بکنم این را این هم به دلیل این است که ما بالا رفتیم، هم به دلیل این بوده که آن‌ها هم یک مقدار پایین آمدند.

سوال: آن‌ها هم مثلا تقریبا
فکری: بود تو آمارها، الان شاید تو خاطرم نباشه آمارها.

سوال: مثلا تو حول و حوش همین 10 دوازده میلیارد دلار که این حدود است سالانه شان؟

فکری: بله ، بیش از این نیست، البته سالانه شان که عرض می کنم خدمت تان این به این عنوان که یک طرح سرمایه گذاری، چون می دانید وقتی یک طرحی شروع می شود این فقط حالا چه سرمایه گذار خارجی باشد، چه داخلی، فرقی نمی کند، وقتی یک طرح سرمایه گذاری شروع می شود، امروز که شروع می شود همین امروز همه پول وارد نمی شود، به تدریج سرمایه گذاری اتفاق می افتد تا یک طرحی تکمیل بشود.

 هنوز نفت و گاز، در جذب سرمایه گذاری رتبه اول را دارند

سوال: در برنامه ششم هدف گذاری چه بوده درباره سرمایه گذاری خارجی؟

فکری: هدف گذاری هایی که در برنامه ها اتفاق می افتاده پیش از این که البته الان خیلی متفاوت شده عمدتا می آمدند معکوس هدفگذاری می کردند یعنی به این معنا که می گفتند ما چه مقدار رشد اقتصادی را نیاز داریم؟ چه میزان ما ابزار داخلی داریم یا توان داخلی داریم یا سرمایه داخلی داریم برای تحقق این هدف، بقیه اش بشود خارجی.

سوال: چقدربوده برای تقریبا سالانه اش مثلا چقدر بود؟

فکری: تا آنجایی که خاطرم هست 15 میلیارد دلار بود، که این غیرتخصصی است این طور ما بخواهیم عمل بکنیم، یعنی بیاییم یک نرخ رشدی را اول مشخص بکنیم، بعد بگوییم حالا برای رسیدن به این نرخ رشد ما چقدر می‌توانیم از داخل تامین مالی را انجام بدهیم، این مقدارش می‌رود کنار و بقیه اش هم می‌گوییم خارجی باشد، حالا یا به صورت، البته این را هم من بگویم الان اینی که فرمودید این هم نکته مهمی هست، من الان تمام این آمار‌هایی که می‌دادم خدمت شما و بینندگان محترم، در مورد سرمایه گذاری مستقیم خارجی است، ما یک مقوله دیگری هم داریم به نام تامین مالی خارجی، یا حالا اصطلاح غربی اش همان فاینانسی که می‌گویند، آن تو این آمار‌ها نیست، یعنی الان در مورد فاینانس خارجی صحبت نمی‌کنیم، اما به هرحال می‌گویم توی مدل برنامه این بود که  یعنی ما بیاییم.

سوال: که نه رشده اتفاق می افتاد و نه

فکری: خب همین اتفاق می افتاد، دیدیم که الان چه نرخ رشد، عملکرد چی می شود آن وقت، برای همین من فکر می کنم که ما الان داریم می رویم به سمت این که بیاییم هدف گذاری های واقعی را انجام بدهیم.

سوال: تو برنامه هفتم چطور دیده شده؟

فکری: الان که در حال تصمیم گیری هست  برنامه اش.

سوال: آنچه دولت پیشنهاد داده بود، چطور بود؟

فکری: آنجا آمدند سعی کردند که همین رقم ها نباشد یعنی ما بیاییم رقم مشخص درواقع اعلام نکنیم ، شاخص ها را داریم اعلام می کنیم، مثلا می رویم به این که حالا داشتیم همین چند روزه ، روزهای اخیر هم داریم در موردش صحبت می کنیم، مثلا ما بیاییم شاخصی اعلام بکنیم که فرضا 30 درصد بیش از میانگین پنج سال اخیر، این یک شاخص معنی دار هست، یعنی آنچه که در پنج سال اخیر اتفاق افتاده، چون طرح های سرمایه گذاری بخواهد، معمولا تو پنج سال، تا بازه زمانی پنج ساله اتفاق می افتد یا بیاییم بگوییم میانگین همسایگان ایران را بگیریم، چون ما تو یک محیط داریم زندگی می کنیم و بگوییم معادل میانگین همسایگان ایران، چون همه مان محیط مان یکی است از نظر شرایط تقریبا مشابه همدیگر هستیم، اما اگر تصمیم بر این بشود البته ما تابع مجلس شورای اسلامی هستیم.

سوال: الان شما کدامش را پیشنهاد دادید؟ کدام تو متن هست؟

فکری: پیشنهادهای که ما دادیم به عنوان سازمان سرمایه گذاری ، همین شاخص هاست.

سوال: میانگین کشورها بوده یا اینکه مثلا آن میانگین پنج ساله؟

فکری: به اختیار خود مجموعه گذاشتیم که حالا هرکدام را که مدنظر هست.

سوال: الان که مصوب شده نمی‌دانید کدامش تایید شده؟
فکری: نه من الان اطلاع ندارم، ولی این که ما به هرحال تابع هستیم، یعنی اگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیایند رقم بگذارند آنجا و بگویند به این رقم باید برسیم ما تلاش مان را می‌کنیم که به آن رقمی که تعیین شده.

سوال: حالا شد شد نشد هم که نشد.
فکری: نه خب، نشد که آن وقت کم کاری محسوب می‌شود.

سوال: نه دیگر جزو برنامه ششم دیگر حالا به هر قرار است عدد می‌زند بالا، مثل مهریه هست کی داده؟ کی گرفته
فکری: من دارم به صورت فنی این را می‌گویم، حالا این که چه تصمیمی گرفته بشود خب آن یک تصمیم عمومی هست که گرفته می‌شود، ولی به صورت فنی ما باید برویم به سمت این که شاخص تعریف بکنیم، یعنی بیاییم بگوییم با این شاخص ما انتظاری که تعریف می‌کنیم از سازمان سرمایه گذاری و مجموعه کشور، چون حالا مقوله سرمایه گذاری فقط سازمان ما درواقع فقط راهبری اش را انجام می‌دهد، مجموعه کشور دارد در این حوزه کار می‌کند، برای این که ما این مجموعه بتواند با یک هدف گذاری دقیق و درست حرکت بکند، بهتر این است که ما شاخص برایش تعریف بکنیم، نه عدد، که آن عدد را آن وقت همه هم تصورشان این باشد که آن عدد اصلا شاید دستیابی به آن ممکن نباشد و یا اگر هم ممکن بشود، باز هم ممکن است از آن هم عبور کنیم، اگر ما بدون شاخص باشد یعنی، چون این عدد می‌گویم معکوس طراحی شده عمدتا، نرخ رشد را تعریف می‌کنیم بعد می‌آییم به صورت قسمت به قسمت مشخص می‌کنیم، می‌گوییم این هم شد سهم سرمایه خارجی، این شاید حالا من به عنوان کارشناس این را می‌گویم، اما خب به عنوان مجری هر ریلی که برای ما بگذارند ما طبیعتا تو همان مسیر حرکت می‌کنیم.

سوال: عمده این سرمایه گذاری که اتفاق می‌افتد، بیشتر در چه حوزه‌ای است؟ بحث مثلا نفت ما خیلی جذاب است یا نه واقعا حوزه‌هایی وجود دارد که آن‌ها هم می‌تواند جذاب باشد، و هنوز هم خیلی بالفعل نشده؟
فکری: باز هم هنوز الان که داریم ما با هم صحبت می‌کنیم هنوز نفت و گاز، درواقع رتبه اول را دارند در جذب سرمایه گذاری.

سوال: الان این سه و دو دهمی که فرمودید برای امسال هست این همش نفت و گاز هست؟
فکری: نه اتفاقا امسال ما کمتر داریم نفت و گاز، امسال خیلی ما کمتر ورودی یعنی درخواست سرمایه گذاری در نفت و گاز ما، البته بوده ها، ولی هنوز وارد سازمان ما نشده، چون می‌دانید حالا این را هم خوب شد که این را شما فرمودید، این را هم من الان بگویم، اینی را که ما الان اعلام می‌کنیم، مربوط به سرمایه گذارانی هست که می‌آیند از سازمان سرمایه گذاری درخواست مجوز می‌کنند برای اینکه تحت حمایت قانون حمایت از سرمایه گذار خارجی قرار بگیرند، ولی ما سرمایه گذارانی را هم دارند که این درخواست مجوز را انجام نمی‌دهند، یعنی به هرحال می‌گویند که ما می‌خواهیم خودمان بیاییم سرمایه گذاری کنیم نیازی هم به استفاده از مزایای قانون حمایت از سرمایه گذاری خارجی نداریم و اتفاقا تو حوزه نفت خیلی از سرمایه گذارانی می‌آیند وارد این حوزه، یعنی وارد پروسه درخواست مجوز و این‌ها نمی‌شوند خیلی وقت ها.

سوال: تعدادشان زیاد هست؟
فکری: بله، قابل ملاحظه هست و بعد ما آخر سال، پایان سال براساس ماده 22 آیین نامه سرمایه گذاری خارجی، آن جا ما پایان سال از وزارت خانه‌های مختلف درخواست می‌کنیم که آمار‌ها را بدهیم برای تجمیع آمار سرمایه گذاری، که آن آمار‌ها تو این‌هایی که الان من دارم خدمت شما می‌گویم، اینجا نیست، تو آمارکلی سرمایه گذاری خارجی آنجا وارد شده.

سوال: این معنایش این هست که آن حمایتی که شما می‌کنید برایشان جذاب نیست؟
فکری: نه معنایش این نیست، معنایش این هست که حالا که بحث خیلی دارد تخصصی می‌شود، معنایش این هست که به عنوان مثال اگر ما بخواهیم این حمایت را انجام بدهیم به سرمایه گذاری خارجی می‌گوییم که شما باید بیایید سرمایه ات را در این کانالی که ما تعریف می‌کنیم با این قیمت‌هایی که ما تعریف می‌کنیم، بفروشی و وارد طرح سرمایه گذاری بشوی.

سوال: یعنی شما به نوعی مداخله می‌کنید؟
فکری: نه، چون به هرحال ما می‌گوییم که باید این ارز سرمایه گذار خارجی که وارد کشور می‌شود، این باید مورد استفاده نظام ارزی کشور قرار بگیرد، اما یک وقت سرمایه گذار می‌گوید که من می‌توانم در بازار آزاد این را با قیمت بالاتر عرضه کنم، یا می‌توانم به یک تفاهم دوجانبه‌ای با یک بخشی مثلا در حوزه نفت برسم که این برای من آورده بیشتری داشته باشد، البته امسال حالا که این را فرمودید این را هم عرض کنم که با همراهی بانک مرکزی ما آمدیم نرخ‌های ترجیحی را هم برای سرمایه گذاران تعریف کردیم که این حالا ما را امیدوار کرده که بخش بیشتری از این سرمایه‌ها وارد.

سوال: پس این حمایتی که شما می‌گوید حمایت برای منافع ملی ماست تا برای سرمایه گذار؟
فکری: خیر، ما حمایت از سرمایه گذار انجام می‌دهیم.

تاثیر مستقیم توسعه روابط با کشور‌های همسو و همسایه در جذب سرمایه گذاری خارجی

سوال: نه مثلا آن کسی که مثلا ارز را دارد می‌آورد اینجا می‌خواهد منفعت بیشتری ببرد، بیاید تو قالب شما، ممکن است ضرر بکند
فکری: ممکن بود به قیمت کمتری از آن بخرند که الان ما آمدیم این را درست کردیم با همراهی بانک مرکزی، و الان ما داریم به نرخ ترجیحی سرمایه سرمایه گذاران خارجی را خرید می‌کنیم، اما نه ما حمایتی که قانون حمایت از سرمایه گذار خارجی می‌دهد، مهمترین حمایتش، حمایت سیاسی است، یعنی ما هرنوع ملی شدن، هرنوع آسیبی که به این سرمایه گذار وارد بشود را ما پوشش می‌دهیم، یعنی ما ریسک‌های سیاسی‌ای که می‌تواند سرمایه گذاری یک سرمایه گذار خارجی را در ایران تحت تاثیر خودش قرار دهد همه را قانون سرمایه گذاری خارجی ایران پوشش می‌دهد.

سوال:، ولی اگر مثلا مستقیما با وزارت نفت وارد مذاکره و سرمایه گذاری بشود ممکن است که تحت پوشش این قانون قرار نگیرد؟
فکری: تحت پوشش این قانون قرار نمی‌گیرد، حتما باید بیاید مجوز را دریافت بکند، مجوز سرمایه گذاری خارجی را دریافت بکند، مهمترین ویژگی مجوز سرمایه گذاری خارجی این است که از بعد مثبتش بخواهیم بگوییم، ریسک سیاسی شان را پوشش می‌دهد، هر زمان که بخواهند اصل سرمایه یا سودشان را بخواهند از کشور خارج بکنند، ما تضمین می‌کنیم، در بحرانی‌ترین شرایط ارزی کشور که وجود داشته، الان که شرایط خیلی بهتر است، ولی در شرایط بحرانی هم که داشتیم این اصل رعایت شده، یعنی سرمایه گذاری اگر آمده و خواسته سود سرمایه اش را خارج بکند، این مجوز برایش صادر شده و سود سرمایه را از کشور خارج کرده برده برای منافع خودش حالا هرجا خواسته استفاده کند، البته خیلی از سرمایه گذاران هم داشتیم که همان سودشان را مجدد در طرح‌های داخلی ایران سرمایه گذاری کردند تا از بازار ایران استفاده کنند، بنابراین نه، ما مشوق‌های خوبی را داریم درمجوز‌هایی که صادر می‌کنیم و این مشوق‌ها هم با اهمیت است برای آن سرمایه گذاران خارجی که از این مشوق‌ها استفاده کنند، اما می‌گویم خب به هرحال به دلایل مختلف ممکن است سرمایه گذارانی باشند که اینکه ترجیح بدهند که از مسیر دیگری سرمایه شان را بیاورند در ایران و این سرمایه را اینجا وارد طرح می‌کنند، طرح می‌شود، سرمایه گذاری اتفاق میافتد، اما ضمانت‌ها را به شکل دیگری دریافت می‌کنند نه از مسیر کسب مجوز از سازمان سرمایه گذاری.

سوال: آن مشوق هایی که اشاره فرمودید چه مشوق‌هایی است، اینقدر تشویق کننده هست که یک سرمایه گذار خارجی ایران را مثلا به امارات، ایران را به ترکیه، ایران را به کشور‌های سرمایه پذیری که در اطراف ما هستند ترجیح بدهد؟
فکری: ببینید کشور‌های سرمایه پذیر اطراف ما زمانی سرمایه گذاری در آن جا‌ها مفهوم پیدا می‌کند که ایران هم درش سرمایه گذاری اتفاق بیفتد، یعنی می‌خواهم یکی از اقداماتی که ما در دولت سیزدهم انجام دادیم همین که هدف گذاری کلی که انجام شد که ما به سمت توسعه روابط با کشور‌های همسو و همسایه رفتیم و اثرش را توی سرمایه گذاری دیدیم، تکیه روی همین اصل بود، یعنی می‌خواهم چه نکته‌ای را بگویم خدمت تان، یعنی سرمایه گذاری که می‌خواهد در عراق به یک سودی برسد، به این نتیجه می‌رسد که بخشی از آن تولیداتش را اگر در ایران انجام بدهد، ما الان سرمایه گذاران زیادی به این شکل داریم، و بعد محصول را برود در سرمایه گذاری که در عراق دارد انجام می‌دهد استفاده بکند، این منفعتش را چند برابر می‌کند، بنابراین بله، ما امتیازات راهبردی را در کشور داریم، همین موقعیت جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران و معادن و دسترسی‌هایی که ما داریم هم به صورت جغرافیایی و هم به منابع و معادنی که در کشور وجود دارد، همه این‌ها مزیت‌هایی را تعریف می‌کند که این مزیت‌ها اگر درراستای یک زنجیره قرار بگیرد، خیلی بیش از این که به صورت تنها بخواهد اتفاق بیفتد در یک کشور، خودش را نشان می‌دهد.

سوال: آقای فکری، جدای از آن مزیت‌های خدادادی، یعنی مزیت‌های جغرافیایی ما، ثروتی که ما در کشور داریم، این‌ها را بگذاریم کنار که هست، آن ارزش افزوده‌ای که ما رویش ایجاد کردیم که تشویق می‌کند سرمایه گذار بیاید داخل، نمی‌دانم توی فرآیند‌ها مسائلی که اتفاق می‌افتد، از این نظر بیشتر مدنظرم هست که ما چه مزیتی ایجاد کردیم؟
فکری: مزیت‌ها که خیلی متعدد بوده مثلا خب سرمایه گذارانی بودند که نگرانی‌هایی داشتند برای موضوعات تحریمی، ما آمدیم مسیر را برایشان باز کردیم که این‌ها بتوانند بدون این که بخواهند نگرانی تحریمی داشته باشند سرمایه گذاری شان را در ایران انجام بدهند.

سوال: خب این که مثلا ترکیه و امارات که اصلا این را ندارند؟
فکری: اصلا این نگرانی را ندارند، درست می‌فرمایید، ولی ما آن وقت دسترسی‌هایی که ما به بازار داریم، این را خب ما باید ایجاد کنیم دیگر، یعنی ما بیاییم موانع صادراتی را برداریم و بعد این موانعی را که ما بر می‌داریم برای سرمایه گذاری خارجی که تو این مدت ما خیلی تو این حوزه کار کردیم که این بتواند آن بخش مکمل را با استفاده از همان امکانات خدادادی که شما فرمودید توی ایران بتواند از آن استفاده بکند، وقت که شما بتوانید موانع صادراتی را به حداقل برسانید، یا بیایید اجازه سرمایه گذاری را بدهید در مناطقی که آن‌ها بتوانند از منابع معدنی استفاده‌ای را بکنند که خب در کشور کناری نیست، اما در کشوری کناری می‌خواهند جزو مکمل این سرمایه گذاری را می‌خواهند انجام بدهند، خب این‌ها امکاناتی است که ما باید ایجاد بکنیم دیگر، اما وقتی که ما می‌خواهیم از برویم از خارج از منطقه سرمایه گذار را بیاوریم که خیلی این زنجیره برایش اهمیت نداشته باشد، آن خیلی متفاوت می‌شود، آن باید بیاید صرفا روی سود محاسبه کند، یعنی بیاید بگوید که الان من سرمایه را بیاورم تو ایران چند درصد سود می‌برم؟ ببرم مثلا در ترکیه چند درصد سود می‌برم؟ در حالی که این مدلی که الان داریم پیاده می‌کنیم ما داریم زنجیره‌ها را تکمیل می‌کنیم برای سرمایه گذاران خارجی، و توی حالا بعضی از سرمایه گذارانی هم داریم، هم از روسیه، هم از چین که آن‌ها اصلا برای موقعیت‌های راهبردی جمهوری اسلامی می‌آیند وارد ایران می‌شوند و کار سرمایه گذاری را انجام می‌دهند، الان طرح‌های متعددی تو این حوزه‌ها الان تعریف شده با طرف‌های خارجی، اینی که ما این تسهیلات را ارائه بدهیم، بالاخره ما مثلا بندری داریم به نام بندر چابهار، مرزی داریم به نام مرز سرخس، درست است که این‌ها وجود دارد و خدادادی هست و حالا این در محدوده سرزمین ماست، اما این که ما این را بیباوریم در خدمت سرمایه گذاری این امتیاز راهبردی را قرار بدهیم، این متفاوت است، موانع را برداریم و اجازه بدهیم که سرمایه گذار بیاید همه ان بهره برداری بکند، هم آن سود ببرد از حضورش در اینجا و هم ما، اگر بخواهیم به سمت صرف این که چقدر سود درصد اقتصادی، یعنی درصدی بخواهیم حساب بکنیم، طبیعتا نه فقط ایران، کل خاورمیانه الان شاید نسبت به خیلی از کشور‌ها به دلیل کشور‌هایی که حالا خارج از منطقه خاورمیانه هستند، به دلیل این که شاید آن ابزار‌های سرمایه گذاری همچنان توسعه نیافته هست، یا کمتر توسعه پیدا کرده آن سود لحظه ای، سود‌های آنی و سود‌هایی که به صورت شبانه روزی اتفاق می‌افتد را نمی‌توانند برای سرمایه گذاران عرضه کنند و حالا هنوز با آن‌ها فاصله وجود دارد، آن چیزی که ماالان دنبالش هستیم و طراحی کردیم و داریم اجرا می‌کنیم، نه این که فقط طراحی کرده باشیم، الان داریم اجرا می‌کنیم، عرض کردم همین ایجاد زنجیره ها، اجازه ورود دادن به حوزه‌های راهبردی برای سرمایه گذاری‌های راهبردی با استفاده از موقعیت کشور، تسهیل دسترسی به همسایگان ایران و بازار‌های صادراتی در خارج از ایران، که این کمک کرده که ما زنجیره‌های سرمایه گذاری را بتوانیم شکل بدهیم و همین طور استفاده از علائق فرهنگی و حالا مذهبی، یعنی ما خیلی سرمایه گذارانی را داریم که با علاقه می‌آیند در شهر‌هایی مثل قم و مشهد سرمایه گذاری می‌کنند، راه رابرای سرمایه گذاری این‌ها باز کردیم، ما تا توانستیم راه را برای این‌ها باز کردیم و استفاده از موقعیت‌های بین المللی، بالاخره تو دنیا اتفاقات متعددی می‌افتد ما سعی کردیم هوشیار باشیم نسبت به این تحولاتی که در جهان اتفاق می‌افتد، به عنوان مثال الان کریدور شمال جنوب که الان صحبتش دارد مطرح می‌شود، سال‌ها بوده، ولی طبیعی است که الان اهمیت بیشتری پیدا کرده، تو این حوزه حالا ایجاد تسهیلاتی برای این که سرمایه گذاری اتفاق بیفتد هم از کشور‌هایی که در جنوب ایران قرار دارند یا حالا جنوب شرق ایران قرار دارند و هم کشور‌هایی که شمال و شمال غرب ایران قرار دارند، تو این حوزه ما بیاییم موانع را رفع کنیم، امکانات را ایجاد بکنیم طبیعتا سرمایه بیشتری وارد کشور می‌شود.

 باید برای سرمایه گذار خارجی تسهیلات ویژه صادراتی هم قائل بشویم

سوال: حالا شاید درست نباشد این سوال را من از جنابعالی بپرسم که عمده ریسکی که سرمایه گذار‌های خارجی در کشور ما دارند چیه؟ چون بالاخره شما باید برعکس را بگویید؟ ولی اینجوری بپرسم، عمده نگرانی‌هایی مطرح می‌کنند برای شما از آن مطلع هستید چیه؟ جدا از بحث تحریم، حالا قاعدتا یکی از مهمترین هایش تحریم هست، ولی جدای از بحث تحریم آیا موارد دیگری است که آن‌ها به عنوان دغدغه مطرح می‌کنند؟
فکری: یکی همان روند‌های اداری در ایران هست یعنی همان چیزی که ما الان دست گذاشتیم رویش تا بتوانیم این آنچه که ما به اسم مقررات زدایی حالا ازش نام می‌بریم یک حوزه واقعا این هست، یعنی سرمایه گذار باید مطمئن بشود که اگر برفرص وارد ایران شده، ولی بازار عراق را یک سرمایه گذاری اینجا می‌کند، بازار عراق را هدف گرفته باید مطمئن باشد که مقرراتی نمی‌آید دست و پایش را ببندد، یعنی فضای کسب و کاری برایش ایجاد بکنیم، این یکی از مهمترین موضوعات هست که خیلی تو این حوزه، تو مجموعه وزارت اقتصاد الان حالا چند وقت پیش بود که صحبت می‌شد یک حرکت رو به جلوی مثبتی در این زمینه اتفاق افتاده، اما هنوز به نظرمن مایه نگرانی هست، یعنی سرمایه گذاران نسبت به این موضوع نگرانی دارند که ما چه میزان هی می‌خواهیم مقررات روزانه یا به اصطلاح ماهانه و سالانه.

سوال: یک کسی که به عنوان سرمایه گذار خارجی وارد کشور ما می‌شود این در یک مسیر مجزایی قرار نمی‌گیرد، یعنی تو فرآیند‌های اداری همان مسیری را می‌رود که یک سرمایه گذار داخلی می‌رود، یا ما مثلا یک مسیر سبزی برایش قرار می‌دهیم؟
فکری: ما سعی کردیم تو این مدت مسیر سبز را ایجاد کنیم یعنی الان ما هم از نیروی انتظامی که خیلی با ما همراهی داشتند برای مدارک هویتی، برای کار‌هایی که در این حوزه داشتند که اصلا تو همین دوره آمدند، دیگر ما با همراهی که داشتند و فرمانداران محترم نیروی انتظامی، مسئولان نیروی انتظامی، الان در سازمان مستقر شدند که این همان کانال سبز هست که داریم درموردش صحبت می‌کنیم یا در مورد گمرک ما داریم همین کار را انجام می‌دهیم، سازمان مالیاتی، حالا البته گمرک سازمان مالیاتی شاید خیلی عجیب نباشد، ولی نیروی انتظامی، خارج از مجموعه وزارت اقتصاد هست گمرک و مالیاتی برای خودوزارت اقتصاد هست، ولی این کار راانجام دادیم یعنی الان در داخل ما خودمان نماینده دارند این جا و همین جا به امور سرمایه گذاران رسیدگی می‌شود، دیگر نه اینکه دوباره بخواهند بروند به جای دیگر.

سوال: وزارت خارجه چطور مثلا؟
فکری: وزارت خارجه همین طور، وزارت خارجه الان ما از نزدیک با هم همکاری داریم، هم با سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور، مخصوصا تو این دوره اخیر، خیلی همکاری‌ها به صورت جدی دارد اتفاق می‌افتد.

سوال: یعنی گفتمانه شکل گرفته که سرمایه گذار خارجی را به عنوان یک ارزش یک احترام بگذاریم به او؟
فکری: بله اتفاق افتاده.

سوال: نگاه‌ها با هم متفاوت باشد به این سمت؟
فکری: بله دقیقا این اتفاق افتاده و ما حالا می‌گویم، ولی باز هنوز نیاز داریم، مثلا مهمترین نیاز ما این هست که می‌دانیم ما همیشه من خودم هرجا که می‌روم توی همایش‌های جذب سرمایه، آن جا عنوان می‌کنم که ما یک بازار بیش از 80 میلیونی هستیم که نزدیک 450 میلیون هم پیرامون ما حضور دارند، این یعنی چی؟ یعنی اینکه باید برای سرمایه گذار خارجی باید تسهیلات ویژه صادراتی هم قائل بشویم.

سوال: باید فرش قرمز برایش پهن کنیم.
فکری: برای صادراتش بله.

سوال: حالا، چون راجع به موانع صحبت می‌کردیم یکی از موانعی که وجود داشت این که بانک مرکزی طلا به عنوان ثبت سرمایه قبول نمی‌کرد، درست است؟ این الان حل شده؟
فکری: بله در واقع حل که کامل حل نشده، بخواهم بگویم کامل، فقط یک بحث استانداردش مانده، ولی به عنوان سرمایه الان می‌پذیریم، الان ما طلا را به عنوان سرمایه می‌پذیریم یعنی ورود طلا به کشور را معادل ورود ارز خارجی به کشور تلقی می‌کنیم، اما می‌دانید طلا استانداردهایش متفاوت است، یعنی چه عیاری واقعا دارد این یک آیین نامه خاصی می‌خواهد این را هم الان دیگردر آستانه نهایی شدن هست.

سوال: آقای دکتر فکری، روسیه را جنابعالی یک اشاراتی داشتید اتفاقی که افتاده و دو و هفت دهم میلیارد دلار که فرمودید، حالا هم راجع به روسیه و هم چین، الان وضعیت سرمایه گذاری شان اگر جزییات بیشتری دارد اگر ممکن است بفرمایید؟
فکری: هم در حوزه نفت عمدتا بیشتر در حوزه نفت آمدند و حالا بالادست و پایین دست نفت سرمایه گذاری کردند، طرح‌های سرمایه گذاری شان الان در سازمان ما در حال اجراست.

سوال: یعنی خارج از سازمان شما هم؟
فکری: بله در خارج از سازمان ما هم با خود وزارت نفت الان مشغول مذاکره هستند و، چون می‌دنیم ما انتهای مسیر به ما می‌رسد آن‌ها در واقع قراردادهایشان را نهایی می‌کنند، حتی ممکن است به صورت آزمایشی بخش‌هایی را اجرا بکنند و بعد وارد سازمان بشوند، امسال که الان سال 1402 که در خدمت شما هستیم داریم صحبت می‌کنیم، چینی‌ها رتبه اول سرمایه گذاری را دارند تو همین هشت ماهه‌ای که از ابتدای امسال تا الان یک و دو دهم میلیارد دلار هست، ویژگی سرمایه گذاری چین با روسیه تفاوتش در این هست که بسیار متنوع هست، یعنی تنوع سرمایه گذاری چینی‌ها مخصوصا تو حوزه‌هایی که در مقیاس چین کوچک و متوسط محسوب می‌شود در ایران اتفاق افتاده، عمدتا تو حوزه‌ای متنوعی.

سوال: عمدتا در چه حوزه‌ای مثلا؟
فکری: درحوزه معدن هستند، در حوزه گردشگری هستند چینی ها، در حوزه فناوری‌ها حضور دارند، در حوزه تولیدات لوازم بهداشتی، آرایشی حضور دارند حالا این‌ها را الان تو ذهنم بود، چون طرح‌ها داشت از جلوی چشم عبور می‌کرد، ولی روس‌ها نه، روس‌ها بیشتر آن چیزی که ما داریم عمدتا در حوزه نفت و گاز بوده تا الان، البته عرض کردم یک بار هم در حین همین برنامه که ما داریم الان درمورد سرمایه گذاری مستقیم صحبت می‌کنیم، در مورد برفرض اگر بخواهیم وام و تامین مالی را هم بخواهیم شامل بشود صحبت هایمان، روس‌ها تو حوزه‌های ریلی، تو حوزه‌های نیروگاهی هم هستند.

سوال: تو سرمایه گذاری مستقیم شرط انتقال دانش و فناوری هم داریم با آن‌ها یا نه؟
فکری: بله اصلا عمدتا سرمایه گذارانی که می‌آیند وارد سرمایه گذاری می‌شوند برایشان مقرون به صرفه است که حتما شرکای ایرانی را داشته باشند و چرا می‌آیند اینجا سرمایه گذاری می‌کنند؟ برای این که بتواند از مزایای این بازار استفاده بکنند، طبیعی است که فناوری را هم منتقل می‌کنند و شرکای ایرانی از این فناوری‌ها بهره مند می‌شوند، یک حوزه‌ای که یادم رفت در مورد چین بگویم، حوزه انرژی‌های تجدید پذیر بود، در آن حوزه هم حضوردارند مثل نیروگاه خورشیدی، یا زنجیره‌های تولید این صفحات خورشیدی برای انرژی خورشیدی، تو این قسمت هم چینی‌ها حضور دارند، بله این‌ها فناوری هم، چون فناوری را شما فرمودید من یاد این افتاده، چون تو این حوزه‌ها مثلا فناوری به صورت جدی دارد وارد ایران می‌شود، تو حوزه‌های مختلف البته این اتفاق می‌افتد، چه معدنی باشد، چه تولیدات آرایشی، بهداشتی، تولیدات صنعتی که حالا وارد شدند تو این حوزه ها، مثل لاستیک سازی یا حالا صنایع خودرو، قطعات خودرو، خیلی حوزه‌ها متنوع هست، آن چیزی که در حوزه روابط با چین داریم حوزه‌ها متعدد و متنوع هست، اما ممکن است حجم هر کدام از این طرح‌ها کوچک باشد، یا خیلی بزرگ نباشد، اما روس‌ها در طرح‌های بزرگ نفتی وارد شدند و عمدتا هم تو حوزه نفت ما تا الان سرمایه گذاری از روسیه داشتیم، یک حالا چیز هم باید بگوییم خب یکی بین روسیه و چین که الان به صورت آمار کلی بخواهیم ببینیم، روس‌ها اول هستند، چینی‌ها سوم هستند، بین این دو امارات قراردارد که آن هم کشور همسایه ماست و در این مدت هم با اصلاح به اصطلاح اتفاقاتی که افتاده که روابط مان خیلی متفاوت شده نسبت به گذشته با کشور‌های حاشیه خلیج فارس، یک اتفاق هم تو آن حوزه‌ها افتاده، یعنی حالا در کنار روابط با کشور‌هایی مثل چین و روسیه و هند، ما باید کشور‌های همسایه مان را هم ببینیم، یا عراق مثلا میزان جذب سرمایه ما از عراق به نسبت گذشته دو برابر شده.

سوال: امارات حالا چقدر هست عددش تقریبا؟
فکری: اگر بخواهم دقیقش را بگویم خدمت شما، حدود یک و نیم میلیارد دلار هست، ولی آمار را الان من اینجا دارم، از ابتدای دولت تا الان یک میلیارد و 308 میلیون دلار هست.

سوال: حالا می‌توانید بگویید در چه حوزه‌هایی هستند؟
فکری: آن‌ها هم خیلی متنوع هست، اماراتی‌ها هم مثل چینی‌ها حوزه‌های متنوعی را سرمایه گذاری هایشان پوشش داده، منتها در کنار این سرمایه گذاری عرض کردم ما آن موضوع وام و تامین اعتبار را هم باید ببینیم، ما یکی از نهاد‌های مهم مالی جهان اسلام بانک توسعه اسلامی هست و ما تو همین دوره و همین دولت موفق شدیم با رایزنی که کردیم با کشور‌های اسلامی، کشور‌های اسلامی را به عنوان هدف، این بانک را به عنوان هدف درنظر گرفتیم، 14 تا پروژه متوقف شده بود، در حال اجرا بود به دلیل اینکه تامین مالی نشده بود متوقف شده بود، ارزش این 14 تا پروژه 708 میلیون دلار که اتفاقا تو حوزه‌های زیرساختی، آن جا‌هایی بود که مردم با آن در تماس هستند مثل فاضلاب، مثل شبکه آبیاری، مثل سد، مثل نیروگاه، تصفیه خانه آب، این چیز‌هایی که مستقیم با زندگی مردم در ارتباط است، مثل بیمارستان، تو این حوزه‌ها اتفاقی که افتاد با اصلاحی که در روابط با کشور‌های حاشیه جنوب خلیج فارس اتفاق افتاد و ما توانستیم بهبود بدهیم روابط را، واقعیتی است که اتفاق افتاده.

سوال: در واقع این جا توفیقاتی که حاصل شده مرهون دیپلماسی اقتصادی دولت و توسعه مناسبات با همسایگان، عضویت در شانگهای، بریکس؟
فکری: بله، شما شانگ‌های را که می‌فرمایید می‌گویم چین روسیه، هند این‌ها می‌آیند کاملا تو آن نقشه قرار می‌گیرد، یعنی ما یک زیرمجموعه‌ای هستیم از همان دیپلماسی اقتصادی دولت که عرض کردم ما 12 تا طرح متوقف شده، صرفا برای این که منتظر بودیم که آمریکا معافیت‌هایی را بدهد، ولی ما با رایزنی‌هایی که داخل خود مجموعه با کشور‌های اسلامی انجام دادیم و با کمکی که از کشور‌های اسلامی گرفتیم توانستیم بخشی از مطالبات به اصطلاح بدهی‌های مان به این سازمان‌ها را بپردازیم و دوباره این پروژه را عملیاتی کنیم، یعنی پروژه‌هایی که مردم مستقیم با آن در ارتباط بودند.