تصویر کلی صادرات و واردات کشور در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد تجارت خارجی با در نظر گرفتن صادرات نفت، با مازاد تراز تجاری مواجه است.
با توجه به آمار منتشر شده از سوی سازمان گمرک ایران، مجموع مبادلات تجاری کشور در یازده ماهه اول سال ۱۴۰۲ شامل مجموع صادرات و واردات، به رقم ۱۳۸ میلیارد و ۸۴۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به رقم ۱۳۵ میلیارد و ۱۹۰ میلیون دلار ۱۱ ماهه ۱۴۰۱ به میزان ۲.۷ درصد رشد داشته است.
تصویر کلی صادرات و واردات کشور نشان می‌دهد که تجارت خارجی کشور با در نظر گرفتن صادرات نفت، با ۱۹ میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی مواجه است، اما بدون نفت با ۱۵ میلیارد دلار کسری تجاری همراه بوده است. البته نکته حایز اهمیت این است که شیب منفی کسری تجاری بدون نفت در ماه پایانی سال کاهشی بوده است.
طبق آمار صادرات غیر نفتی به استثنای صادرات برق، نفت و خدمات فنی مهندسی در این مدت ۱۲۴ میلیون و ۷۵۶ هزار تن کالا به ارزش ۴۴ میلیارد و ۸۹۰ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شد.همچنین در این بازه زمانی ۳۲ میلیارد و ۵۹۰ میلیون دلار نفت و یک میلیارد و ۹۰ میلیون دلار خدمات فنی مهندسی صادر شده که بدین ترتیب مجموع صادرات کشور در پایان ماه یازدهم امسال به رقم ۷۸ میلیارد و ۸۹۰ میلیون دلار رسیده است.
با توجه به اعلام گمرک ایران، میزان کالا‌های صادراتی بدون احتساب صادرات برق، نفت و خدمات فنی مهندسی و صادرات از محل تجارت چمدانی به لحاظ وزنی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایش ۱۱.۴۲ درصدی و کاهش ۸.۸۷ درصدی در ارزش دلاری داشته است.
در این مدت گاز طبیعی مایع شده با ۳ میلیارد دلار، پروپان مایع شده با ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار و متانول با ۲ میلیارد دلار سه قلم عمده کالای صادراتی بودند. در بین اقلام عمده کالا‌های صادراتی، سنگ آهن با ۶۴ درصد، گاز‌های نفتی و هیدروکربور‌های گازی شکل مایع شده با ۵۴ درصد، محصولات نیمه تمام از آهن یا از فولاد با ۲۸ درصد از بیشترین رشد به لحاظ ارزشی در بین اقلام عمده کالای صادراتی برخوردار بوده اند. همچنین گاز طبیعی مایع شده با ۵۵ درصد، پروپان مایع شده با ۲۲ درصد به لحاظ ارزشی در ۱۱ ماهه سال بیشترین کاهش در ارزش را در بین اقلام عمده کالای صادراتی به خود اختصاص دادند.
صادرات کالا‌های پتروشیمی با ۴۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن و به ارزش حدود ۱۸ میلیارد دلار، از نظر وزن ۹.۴ درصد کاهش و از حیث ارزش حدود ۲۹ درصد کاهش داشته است که ناشی از کاهش قیمت جهانی فرآورده‌های پتروشیمی بوده است
پنج مقصد اصلی صادرات ایران در سال ۱۴۰۲
از جمع ۵ کشور اول مقصد صادراتی کشورمان در این مدت، چین به عنوان کشور نخست معرفی شده است. بدین ترتیب ۱۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار کالا به چین، ۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به عراق، ۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار به امارات، ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار به ترکیه و ۲ میلیارد دلار به هند صادر شد. در نتیجه ۷۵ درصد از وزن و ۷۳ درصد از ارزش کل صادرات کشور تا پایان سال به ۵ کشور فوق الذکر صادر شد.
با توجه به افزایش واردات به لحاظ وزنی و ارزشی در ۱۱ ماهه ۱۴۰۲ نیز باید به این نکته اشاره کرد که ۳۵ میلیون و ۷۶۶ هزار تن کالا به ارزش ۵۹ میلیارد و ۸۸۰ میلیون دلار وارد کشور شده است. در واقع این میزان از واردات به لحاظ وزنی افزایش ۶.۴۰ درصدی در وزن و ۱۱.۱۱ درصدی در ارزش دلار افزایش داشته است. همچنین در این مدت ۶۰ میلیون دلار برق وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۸ درصد کاهش داشته است.
از سوی دیگر در این مدت، ذرت دامی با ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، گوشی تلفن همراه هوشمند با ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار و دانه سویا با یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار، سه قلم عمده کالای وارداتی بودند
۸۴ درصد مبادلات تجاری ایران با ۱۰ شریک تجاری
از مجموع تجارت خارجی کشور در ۱۱ ماه، ۱۳۶ میلیون و ۶۴ هزار تن کالا به ارزش ۸۸ میلیارد و ۴۴۱ میلیون دلار مبادلات تجاری کشورمان با ۱۰ شریک تجاری ایران انجام شده است. ۱۰ شریک تجاری نخست ایران شامل چین، امارات متحده عربی، ترکیه، عراق، هند، پاکستان، فدراسیون روسیه، عمان، آلمان و افغانستان هستند که ۸۴ درصد از ارزش کل مبادلات تجاری کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین مبادلات تجاری کشور در این مدت نسبت به بازه مشابه سال قبل از آن در بین ۱۰ شریک تجاری کشور با کشور‌های چین، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، عمان و افغانستان به لحاظ وزن و ارزش با افزایش روبه‌رو بوده است.
در نتیجه مبادلات تجاری ایران با ترکیه در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل از حیث ارزش ۱۵ درصد و به لحاظ وزن ۳۰ درصد کاهش و با عراق به لحاظ ارزش پنج درصد و از نظر وزن یک درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر مبادلات تجاری ایران با آلمان به لحاظ وزن ۴۶ درصد کاهش، اما از حیث ارزش ۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. در همین مدت مبادلات تجاری ایران و هند نیز از حیث ارزش کاهش ۱۶ درصدی و به لحاظ وزن با افزایش ۲۰ درصدی همراه بوده است.
رشد مبادلات تجاری ایران با روسیه
بین ۱۰ شریک تجاری نخست ایران تا پایان امسال، بیشترین افزایش مبادلات تجاری به لحاظ وزن و ارزش به فدراسیون روسیه اختصاص داشت که از حیث وزن ۵۴ درصد و به لحاظ ارزش ۲۴ درصد افزایش نشان می‌دهد.
رشد ۳۴ درصدی ترانزیت خارجی
همچنین در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۲، میزان ترانزیت خارجی کشور با وزن ۱۶۱۲۲ هزار تن نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۴.۴۶ درصد رشد داشته است.