دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی با بیان اینکه راهبرد اقتصاد مقاومتی برگرفته از الگوی اسلامی- ایرانی توسعه، زیربنای مدیریت و توسعه مناطق آزاد است، به تبیین برخی برنامه‌های مختلف برای توسعه مناطق آزاد از نظر سرمایه‌گذاری، صادرات و... پرداخت.
حجت‌الله عبدالملکی در "هم‌اندیشی ملی استلزامات مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی" که در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار می‌شد، گفت: تاکنون ۱۸ منطقه آزاد و ۷۹ منطقه ویژه اقتصادی مصوب مجلس شورای اسلامی در کشور وجود دارد که تاکنون ۴۸ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی فعال ایجاد شده و بقیه موارد مصوب شده نیز باید ایجاد و فعال شوند.
18 منطقه آزاد
وی با بیان اینکه مناطق آزاد تجاری، صنعتی و اقتصادی را مبتنی بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که بر اساس الگوی اسلامی _ ایرانی برنامه‌ریزی و به پیش می‌بریم و بند 11 اقتصاد مقاومتی ویژه مناطق آزاد است و به این موضوع می‌پردازد، افزود: تا قبل از دولت سیزدهم، تعداد ۸ منطقه آزاد تجاری فعال در کشور وجود داشت که در دولت سیزدهم ۱۰ منطقه آزاد نیز به آنها اضافه شد و اکنون تعداد ۱۸ منطقه آزاد تجاری ایجاد شده کشور وجود دارد که عملکرد مناسب و قابل قبولی دارند.
تامین یک‌سوم بار ارزی کشور در مناطق آزاد
عبدالملکی در ادامه به برخی عملکردهای این مناطق آزاد پرداخت و گفت: در سال ۱۴۰۱ از این مناطق آزاد ۱۸ میلیارد دلار صادرات انجام شده که یک‌سوم کل صادرات کشور را شامل می‌شود؛ یعنی مناطق آزاد بار تامین یک‌سوم ارز مورد نیاز کشور را به دوش می‌کشند؛ حدود ۷۰۰ هزار نفر اشتغال‌زایی برای مناطق ایجاد کرده است، در حالی‌که جمعیت این مناطق در حدود 1/1 میلیون نفر است؛ همچنین از نظر ترانزیتی نیز حدود ۸۰ درصد ترانزیت کالایی کشور از طریق مناطق آزاد تجاری و ویژه انجام می‌شود؛ علاوه بر این مناطق آزاد از نظر عمران و آبادانی مناطق جغرافیایی این مناطق خود و مناطق هم‌جوار آنها تاثیر زیادی داشته‌اند.
وی افزود: البته در برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌های انجام شده، انتظاری که داریم این است که در پایان برنامه گام دوم، تمامی این موارد ذکر شده رشد ۵ برابری داشته باشند.
رشد 2/5 برابری سرمایه‌گذاری در 2/5 سال گذشته
عبدالملکی گفت: طی دو سال و نیم گذشته، میزان سرمایه‌گذاری که تبدیل به ساختمان، کارخانه و ... شده است،160 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری داخلی و 300 میلیون یورو سرمایه‌گذاری خارجی بوده که تقریبا سرعت رشدی معادل 2/5 برابر مدت مشابه ماقبل خود داشته است.
تراز مثبت 14/5 میلیارد یورویی صادرات
وی افزود: در حوزه صادرات نیز مناطق آزاد تراز تجاری مثبت 750 میلیون یورویی داشتند و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با هم در سال 1401 حدود 18 میلیارد یورو صادرات داشتند که با کسر 3/5 میلیارد یورو مصارف ارزی این مناطق، 14/5 میلیارد یورو تراز مثبت داشته است.
عبدالملکی ادامه داد: در گذشته تمرکز روی صادرات محصولات خود مناطق آزاد یا صادرات مجدد از این مناطق بود اما رویکرد ما در چند سال گذشته علاوه بر موارد قبلی، صادرات از سرزمین اصلی را نیز دنبال می‌کنیم.
راهبرد مردمی‌سازی و جهانی‌سازی
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی با بیان اینکه راهبردها و سیاست‌های اصلی مردمی‌سازی و جهانی‌سازی مناطق آزاد را در دولت سیزدهم دنبال می‌کنیم، گفت: در مباحث مردمی‌سازی اهدافی مانند: گره‌گشایی از مشکلات کارآفرینان، ارتقای رفاه اهالی و منفعت ملی و تمامی مردم ایران را دنبال می‌کنیم.
وی همچنین گفت: درحوزه جهانی‌سازی نیز رویکردهایی مانند: تکمیل زیرساخت‌های اقتصادی بین‌المللی، تکمیل زیرساخت‌های سخت اقتصاد بین‌المللی، ایجاد مناطق آزاد بین‌المللی مشترک، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و الگوسازی جهانی را دنبال می‌کنیم.
مناطق آزاد بین‌المللی مشترک
عبدالملکی به‌طور نمونه در مورد ایجاد مناطق آزاد بین‌المللی گفت: با ۲۱ کشور برای این موضوع در حال مذاکره هستیم که تقریبا تمامی کشورهای همسایه و برخی کشورهای دورتر را شامل می‌شود و احتمالا اولین منطقه آزاد بین‌المللی مشترک، با مشارکت ایران و سوریه ایجاد خواهد شد.
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی در ادامه به برخی معضلات بنیادی و رفع آن نیز گفت: اقداماتی از جمله ثبت تمامی کالاهای ورودی و خروجی، اصلاح فرآیند ثبت شرکت‌ها و حذف شرکت‌های صوری و اتخاذ سیاست‌های صادرات‌محور (که باعث مثبت شدن تراز تجاری مناطق آزاد شده) را می‌توان ذکر کرد.
سهولت کسب و کار
عبدالملکی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع جهش در سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: در این خصوص دو برنامه بهبود فضای کسب‌وکار و طراحی بسته‌های سرمایه‌گذاری را دنبال می‌کنیم.
وی با بیان اینکه طبق شاخص‌ها، کشورهای دنیا از نظر سهولت کسب و کار به 4 گروه خیلی ساده، ساده، متوسط و پائین‌تر از متوسط تقسیم‌بندی می‌شوند، افزود: با اینکه کشور ما از نظر شاخص سهولت کسب و کار در گروه سوم یعنی متوسط قرار می‌گیرد اما در همین راستا در سال ۱۴۰۲ دوبار این شاخص در مناطق آزاد بررسی و مشخص شد که مناطق آزاد در گروه دوم قرار می‌گیرند یعنی "ساده" از نظر سهولت کسب و کار دسته‌بندی می‌شود و برنامه‌ریزی‌هایی انجام می‌دهیم که به رده اول یعنی خیلی ساده ارتقاء پیدا کنیم.
مناطق آزاد، بهشت سرمایه‌گذاری
وی در مورد طراحی بسته سرمایه‌گذاری نیز گفت: یک‌هزار بسته سرمایه‌گذارزی در زمینه‌هایب مختلف صنعتی، کشا.ورزی، تجاری، فرهنگی، خدمات، انبارداری و ... به ارزش 900 همت (معادل 20 میلیارد یورو) طراحی کرده‌ایم که این پروژه‌ها در دسترس عموم قرار دارد و حتی در کارت ویزیت خودم و همکارانم نیز به‌گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که پشت آن QRکد مربوط به این پروژه‌ها قرار دارد و به‌راحتی می‌توان با اسکن آن به لیست یک‌هزار پروژه دسترسی پیدا کرد.
عبدالملکی گفت: در 10 ماهه نخست سال 1402 تقاضا برای سرمایه‌گذاری 2450 طرح به ارزش 740 همت به علاوه 3 میلیارد یورو که مجموعا 880 هزار میلیارد تومان می‌شود. از این تعداد 1868 طرح به ارزش 350 همت (328 همت+ 3 میلیارد یورو) تائید شدند و 1522 طرح آن به ارزش 115 هزار میلیارد تومان (یعنی 113 همت به‌علاوه 13 میلیون یورو) آغاز شده است.