تجارت با سوریه؛ اولویت تجار ایرانی

سوریه یکی از 40 کشوری است که بر اساس رده‌بندی سازمان توسعه تجارت، در «اولویت اول در بازار هدف» تجارت ایران قرار گرفته است.

به گزارش ایران اکسپو، روابط ایران و سوریه را می‌توان کهن‌ترین روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی بین ایران و یکی از کشورهای عربی منطقه خاورمیانه دانست و بر همین اساس سوریه از کشورهای اولویت دار بازار هدف ایران در تجارت است.

کشورهای غربی و عربی از دهه ۸۰ میلادی شروع به یک سری اقدامت جهت دور کردن سوریه از ایران می‌نمودند که هیچگاه موفق نشدند این رابطه را قطع نمایند و رهبران سوریه همواره در مقابل خواست این کشورها موافقت نموده‌اند. یکی از مهمترین دلایل حفظ این روابط وجود خطرات منطقه‌ای مشترکی همچون اسرائیل بوده است.

در سال 1389 (قبل از آغاز جنگ داخلی در این کشور) میزان صادرات ایران و سوریه به رکورد 515 هزار دلار رسید که با آغاز جنگ داخلی در سوریه و گسترده شدن آن به بخش عمده‌ای از مناطق سرزمینی این کشور باعث شد صادرات ایران به سوریه در سال 1393 تا حوالی 100 هزار دلار نیز کاهش یابد. هرچند در سال گذشته،صادرات ایران و سوریه اندکی بهبود را به ثبت رساند و تا  145هزار دلار رسید، اما هنوز تا دستیابی به رکورد سال 1389 فاصله زیادی باقی مانده است. 

هرچند سهم سوریه از تجارت ایران رقم کوچکی است، ایران همواره جزو شرکای اصلی تجاری سوریه بوده است. بر اساس آخرین اطلاعات سازمان توسعه تجارت (به‌روز شده در آبان 1395)، ایران پس از عربستان سعودی (با سهم 8 /22‌درصدی) و امارات (با سهم 2 /11درصدی) سومین صادرکننده عمده کالا به سوریه است و 3 /8 درصد از بازار واردات این کشور را در اختیار دارد.

 اقلام عمده صادراتی ایران به سوریه شامل فرآورده هاي کاتالیتیک، دستگاههاي رادار، شیر خشک، هادي هاي برق، اوره، دوربین دوچشمی، مکمل هاي دارویی، مخمرهاي زنده، پره هاي توربین گازي، ترانسفورماتورهاي دي الکتریک، کابلهاي الیاف اپتیکی، آرد گندم، مکمل‌های دارویی، سایر هادی‌های برقی، شیر خشک صنعتی به شکل پودر، مخمرهای فعال، اوره، بوتان، پروپان، شیرآلات بهداشتی و آنتی‌سرم‌ها می‌شود. اقلام عمده وارداتی ایران از سوریه نیز شامل روغن زیتون، فسفات، زیتون، نخ، قراضه و ضایعات باتری، اسیدهای چرب، پلی اور‌تان‌ها، پارچه، مصنوعات پلاستیکی و ورقه‌های داغ‌زنی است.

به طور کلی، عمده‌ترین محصولات صادراتی سوریه (به سایر کشورهای جهان) شامل نفت و فرآورده‌های نفتی، مواد معدنی، محصولات پتروشیمی، میوه و سبزیجات، فیبرهای کتان، منسوجات، لباس، گوشت و حیوانات زنده و گندم است که بخش مهمی از آن به دلیل مشابهت با محصولات تولیدی ایران، سهمی از تجارت با ایران ندارد. عمده‌ترین محصولات وارداتی سوریه از دیگر کشورهای جهان هم ماشین‌آلات، تجهیزات حمل‌ونقل، محصولات فلزی، مواد شیمیایی و محصولات آن، پلاستیک و کاغذ، دانه آفتابگردان و روغن آن، گندم، اتومبیل سواري، چغندرقند، نیشکر، سیگار، ماته، وسایل نقلیه حمل کالا، برنج نیمه یا تمام آسیاب شده، حوله بهداشتی و دستمال کاغذي هستند.

تولیدکنندگان داخلی می توانند با افزایش کیفیت محصولات خود و حضور در نمایشگاهها به ویژه ایران اکسپو و ارتباط مستقیم با تجار سوری بازار این کشور را در اختیار بگیرند زیراکه هم اکنون رابطه کشور عربستان با سوریه دچار مشکل شده است و بهترین فرصت برای ایران است تا بتواند جایگزین این کشور در صادرات به سوریه شود.

به گفته اسحاق جهانگیری تجار و صادرکنندگان ایرانی می‌توانند از خط اعتباری جدیدی که برای صادرات به سوریه تصویب شده استفاده کنند و لازم است سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز اجرای این مصوبه را با جدیت پیگیری کنند.

شش سال وقفه در همکاری‌های 20‌ساله

سابقه رسمی همکاری‌های اقتصادی دوجانبه ایران و سوریه به اردیبهشت‌ماه 1375 برمی‌گردد که نخستین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در دمشق برگزار شد. طی 14 سال پس از آن نیز در مجموع 13 اجلاس کمیسیون مشترک میان ایران و سوریه برگزار شد، اما از اسفند 1389 به بعد، همزمان با آغاز جنگ داخلی در سوریه، برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک نیز متوقف شد.

بر اساس برنامه تجاری ایران، بخش عمده‌ای از برنامه‌های همکاری مشترک دو کشور به بهبود اوضاع امنیتی در سوریه منوط شده است. سازمان توسعه تجارت مهم‌ترین برنامه‌های آتی خود برای همکاری دوجانبه با سوریه را این‌گونه معرفی کرده است:

 1-ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی برای ارائه خدمات صادرات

 2-برگزاری همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری تجاری (در صورت بهبود اوضاع سیاسی‌-‌ امنیتی آن کشور)

 3-گسترش صادرات خدمات فنی و مهندسی (در صورت بهبود اوضاع سیاسی‌-‌امنیتی آن کشور)

4-اعزام هیات‌های تجاری (در صورت بهبود اوضاع سیاسی‌-‌امنیتی آن کشور)

مهمترین اقدامات بعمل آمده (در چارچوب روابط دو جانبه):

شکل گیري همکاري گسترده در بخش صدور خدمات فنی و مهندسی (حدود 2/2 میلیارد دلار)

توسعه همکاري در بخش امور نمایشگاهی و تلاش جهت کسب و تمدید مجوزهاي قانونی اعطاي تخفیفهاي نمایشگاهی

تشکیل شوراي مشترك بازرگانان

امضاي موافقتنامه تجارت آزاد

امضاي یادداشت تفاهم همکاریهاي صنعتی

اهم برنامه هاي آتی:

تهیه و تدوین طرح صادرات یک میلیارد دلاري به سوریه

اجرایی نمودن یادداشت تفاهم همکاریهاي صنعتی

گسترش صادرات خدمات فنی و مهندسی

اعزام هیات هاي تجاري فروشگاههاي زنجیره اي

تهیه و تدوین طرح بازسازي صنایع سوریه

تامین کالاهاي مورد نیاز سوریه

تجارت آزاد میان ایران وسوریه

بر اساس توافق نامه تجارت آزاد ميان ايران و سوريه، تبادل كالا ميان دو كشور بدون اعمال تعرفه‌هاي بازرگاني و فقط با تعرفه چهار درصد خواهد بود. اين نخستين كشوري است كه با ايران توافق نامه تجارت آزاد امضا كرده است. تجارت آزاد هم اكنون در بسياري از كشورهاي دنيا رواج دارد و بازار كشورها را رقابتي مي‌كند.

 بنا به گفته مسوولان اين امكان وجود دارد كه كشورهاي اسلامي تجارت آزاد با يكديگر را كليد بزنند و از اين طريق روابط اقتصادي را گسترش دهند.

وزير اقتصاد و تجارت خارجي سوريه معتقد است: ما به قدمت، وزن و نقش ايران در پيشبرد اقتصاد ايران واقف هستيم؛ اميدواريم به كمك بخش خصوصي و حمايت از توسعه تعاملات دو كشور بتوانيم مراودات و همكاري‌هاي اقتصادي را هم به تناسب روابط نزديك و برادرانه سياسي ارتقا دهيم.
هم اكنون شرايط تجارت ميان ايران و سوريه بسيار آسان‌تر شده و در اين ميان عراق نيز با قرار گرفتن ميان دو كشور از اين روند سود مي‌برد.

ايران و سوريه تا كنون قراردادهاي همكاري اقتصادي متعددي امضا كرده‌اند كه از جمله آنها مي‌توان به توافق بلند مدت اقتصادي و همكاري‌هاي تجارت در سال 1999، توافق نامه بلند مدت تجاري جايگزين موافقت نامه تجارت ترجيحي بين دو كشور در سال 2006، موافقت نامه تشويق و حمايت متقابل از سرمايه‌گذاري بين دو كشور امضا شده در 1998 ،توافق نامه تجارت آزاد منطقه سوريه ايران در سال2012، موافقتنامه حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری ،موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف،موافقتنامه همکاری های نمایشگاهی، موافقتنامه تجاری ،موافقتنامه گمرکی، موافقتنامه بازرگانی، موافقتنامه حمل‌ونقل (جاده‌ای، هوایی، ریلی، دریایی) ،یادداشت تفاهم در زمینه استاندارد و حفظ کیفیت،موافقتنامه تاسیس شورای مشترک بازرگانی ایران و سوریه اشاره کرد.

امین ملکی